Masaż jako zabieg terapeutyczny

 

Masaż to jedno z najczęściej wykonywanych działań terapeutycznych. Zmieniające się trendy i nowinki nie wpływają na zmniejszenie zainteresowania tą usługą. Popularność tego zabiegu może wynikać z faktu, że korzyści zdrowotne z zastosowania masażu łączą się z przyjemnie spędzonym przez pacjenta czasem. Niezależnie od motywacji do stosowania masażu w swoim gabinecie lub domowym zaciszu, warto od czasu do czasu przypomnieć sobie, jak taki masaż wygląda w teorii.

 

Opisane w masażu klasycznym techniki takie jak: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wibracje oraz wałkowanie  mają nieco odmienne działanie, dlatego powinny być zawsze dobierane indywidualnie do pacjenta.

 

  • Głaskanie

 

Najczęściej stosowana technika. Polega na mechanicznym  usunięciu złuszczonego naskórka oraz przepchnięciu krwi  żylnej i chłonki w kierunku dosercowym. Układ krążenia zostaje pobudzony dzięki naprzemiennemu zwężaniu się i rozszerzaniu światła naczyń. Głaskanie wykonuje się w tempie 22-25 ruchów na minutę. Ręka masażysty powinna posuwać się lekko i miarowo, przystosowując układ ręki do masowanego obszaru ciała. Głaskanie można podzielić ze względu na siłę wykonania (bardzo  łagodne – muskanie, średniej mocy – głaskanie całą dłonią, głaskanie mocne – wykonywane kłębami) oraz ze względu na kierunek wykonania (głaskanie podłużne – wzdłuż przebiegu włókien mięśniowych lub osi ciała; głaskanie poprzeczne – poprzecznie do przebiegu włókien mięśniowych lub osi ciała; głaskanie okrężne – wokół stawów, łopatek).

 

  • Rozcieranie

 

Rozcieranie to druga w kolejności technika stosowana w masażu klasycznym. Metoda ta ma za zadanie rozdrobnienie i przemieszczenie wysięków. Charakterystyczne dla tej techniki jest wytworzenie znacznej ilości ciepła oraz intensywne przekrwienie tkanek. Rozcieranie wykonuje się w tempie 60 do 100 ruchów na minutę.  Ze względu na sposób wykonania wyróżnia się rozcieranie: koliste i spiralne, ze względu na kierunek wykonania rozcieranie podobnie jak głaskanie można podzielić na podłużne, poprzeczne i okrężne.

 

  • Ugniatanie

 

Ugniatanie wypycha z tkanek substancje, które zostały uwolnione podczas rozcierania. Działanie ssąco-tłoczące tworzy w tkankach miejsce dla substancji odżywczych. Technika ta jest szczególnie zalecana dla pobudzenia mięśni. Pracując techniką ugniatania, należy pamiętać, aby każdą grupę mięśniową opracowywać jako osobną wiązkę. Jeżeli nie jesteśmy w stanie objąć rękami dużej grupy mięśniowej, należy podzielić ją na mniejsze, zgodnie z przebiegiem włókien mięśniowych. Ugniatanie wykonuje się od przyczepu dalszego do bliższego, kończąc głaskaniem. Tempo ruchów w technice ugniatania to 40-50 ruchów na minutę. Ugniatanie można podzielić na poprzeczne i podłużne, jeśli nie ma przeciwwskazań, powinno się wykonywać je w takiej kolejności, aby najpierw „wypchnąć” substancje, a następnie „przetransportować” je w kierunku dosercowym.

 

  • Oklepywanie

 

Krótkotrwale, szybko po sobie następujące uderzenia wywołują wystąpienie skurczów mięśni. Dla bezpieczeństwa zabiegu uderzenia należy wykonywać poprzecznie względem przebiegu włókien mięśniowych. W zależności od zastosowanej siły oklepywanie może mieć działanie uspokajające układ nerwowy (oklepywanie lekkie) lub pobudzające (oklepywanie średniej mocy). Oklepywanie silne ma zastosowanie tylko na dużej masie mięśniowej. Ruchy w oklepywaniu powinny być wykonywane w tempie 100-300 uderzeń na minutę.

 

  • Wibracje

 

Wywołane nimi drgania przesuwają płyny ustrojowe, powodując ich szybszy dopływ, podobnie jak oklepywanie w zależności od zastosowanej siły mogą mieć działanie uspokajające lub pobudzające. Ze względu na ruch wibracje można podzielić na wibrację pionową (ruch wykonywany jest w płaszczyźnie prostopadłej do powierzchni ciała), wibrację podłużną (drgania wykonywane są w płaszczyźnie równoległej do ciała pacjenta, wzdłuż przebiegu włókien mięśniowych), wibrację poprzeczną (również wykonywana w płaszczyźnie równoległej do ciała pacjenta, ale w poprzek przebiegu włókien mięśniowych)

 

  • Wałkowanie

 

Jest połączeniem głaskania, rozcierania i ugniatania. Wałkowanie najczęściej stosowane jest podczas masażu ramion i ud oraz palców. W zależności od tempa wykonywania ruchów może mieć działanie pobudzające (ruchy szybkie, energiczne) lub rozluźniające (ruchy spokojne i powolne).

 

Wszystkie opisane  techniki służą wywołaniu odczynu w masowanych tkankach. Bodźce mechaniczne oddziałują na skórę, tkankę podskórną, torebki i więzadła stawowe oraz mięśnie.

 

Poza działaniem lokalnym masaż działa również ogólnoustrojowo, wpływa na układy krążenia, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, oddechowy oraz pokarmowy. Odczuwane przez pacjenta bodźce termiczne oraz mechaniczne wpływają na ogólne rozluźnienie.

 

Do wykonania masażu klasycznego tradycyjnie stosuje się środki zwiększające poślizg, aby zmniejszyć tarcie między ręką terapeuty a masowaną częścią ciała. Dobór środka to istotna część masażu, pachnące środki o działaniu rozgrzewającym lub chłodzącym zmieniają odbiór masażu nie tylko poprzez swoje bezpośrednie działanie, ale także poprzez wpływ np. na receptory węchu. W gabinetach fizjoterapeutów najczęściej można spotkać olejki i kremy do masażu (https://yellowsport.pl/kosmetyki/produkty-do-masazu/olejki-i-kremy-do-masazu/). Niezależnie od tego, na który z produktów zdecyduje się osoba masująca, musi pamiętać, że środek poślizgowy powinna nałożyć na swoje ręce i dopiero swoją dłonią rozprowadzić go po ciele osoby masowanej. Nieogrzany olejek wylany na ciało pacjenta może być nieprzyjemnym bodźcem zakłócającym relaksujący przebieg masażu. Dodatkowo nakładając olejek lub krem najpierw na swoje dłonie, terapeuta ma lepsze wyczucie ilości, która powinna zostać zastosowana, aby ręce przesuwały się płynnie po ciele, ale miały możliwość zastosowania wybranych chwytów.

 

Wpływ masażu nie tylko na ciało, ale również na psychikę sprawia, że jest to jeden z zabiegów, który może być stosowany jako sposób na rozluźnienie i odprężenie, niezależnie od wskazań typowo medycznych. Regularne korzystanie z masażu wpływa nie tylko na zmniejszenie dolegliwości bólowych,  poprawia również samopoczucie i dodaje energii. Niezależnie od tego, czy jest się aktywnym sportowcem, czy terapeutą, który na co dzień pomaga innym, warto od czasu do czasu pozwolić sobie na relaks w formie masażu.