Punkty spustowe - gdzie się znajdują? Jak leczyć punkty spustowe? - porady fizjoterapeuty

W niniejszym artykule doświadczony fizjoterapeuta, David Trojan, przybliża nam tematykę punktów spustowych, prezentując techniki leczenia oraz metody zapobiegania dolegliwościom bólowym. Specjalizujący się w terapii bólu i rehabilitacji, David Trojan codziennie oferuje kompleksową pomoc w leczeniu bólu oraz terapii funkcjonalnej w swoim gabinecie. Ponadto, jest współorganizatorem renomowanych szkoleń fizjoterapeutycznych - PhysioHeroes. 

Czym są punkty spustowe? 

Punkty spustowe są to nadpobudliwe lub wrażliwe miejsca w obrębie struktur mięśniowo-powięziowych. Punkty spustowe powstają, gdy włókna mięśniowe w pewnych obszarach są bardziej napięte w trybie spoczynku niż otaczające mięśnie. Zwykle struktury mięśniowe nie są rozciągnięte ani napięte w trybie spoczynku, ale w przypadku wystąpienia punktu spustowego niektóre włókna potrafią „utknąć” w skórczu powodując dolegliwości. Ze względu na to, że napięcie mięśni jest tam wyższe niż w otoczeniu, mięsień nie może powrócić do stanu spoczynku. W takiej sytuacji dochodzi do zmniejszonego przepływu krwi i gromadzeniu się produktów przemiany materii, co z kolei skutkuje powstaniem miejscowego zgrubienia, czyli tzw. punktu spustowego.

Naciśnięcie takiego miejsca może spowodować skrócenie włókien mięśniowych i wywołać objaw zwany „bólem referencyjnym”. Oznacza to, że punkt spustowy w określonym obszarze mięśnia może wywołać ból w innym obszarze. Na przykład punkt spustowy na mięśniu czworobocznym często powoduje ból promieniujący aż do boku szyi, skroni czy nawet żuchwy. - wyjaśnia fizjoteraputa David Trojan z PhysioHeroes. 

W jaki sposób tworzą się punkty spustowe? 

Punkty spustowe mogą pojawiać się na różne sposoby i w różnych częściach ciała. Typowymi czynnikami powodującymi powstawanie tych punktów są powtarzające się obciążenia mechaniczne, zła postawa, nie regenerujący sen, zaburzenia stawów, brak równowagi mechanicznej, niedobory witamin oraz chroniczny stres. Uszkodzenie mięśni i tkanki łącznej może również skutkować powstaniem punktów spustowych. Mogą one wystąpić na kilka sposobów:

1. Urazy powstałe w wyniku powtarzającego się, nadmiernego używania tych samych części ciała w ten sam sposób setki razy dziennie, np. podczas pisania na klawiaturze, używania myszy, korzystania z podręcznych urządzeń elektronicznych, prac ogrodniczych, prac domowych itp.
2. Zła postawa wynikająca z przyzwyczajenia lub używania nieergonomicznie zaprojektowanych mebli
3. Ciągłe obciążenie podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów, na przykład noszenie pudeł, dzieci lub podnoszenie obłożnie chorych pacjentów
4. Bezpośrednie uszkodzenie tkanek (np. uderzenie, naciągnięcie, rozdarcie, skręcenie), które zwykle ma miejsce podczas kontuzji sportowych, wypadków samochodowych, upadku ze schodów itp.
5. Brak aktywności, np. długotrwałe siedzenie lub leżenie w łóżku. - komentuje David Trojan.

Rodzaje punktów spustowych

Punkty spustowe dzielimy na:

1. Utajone punkty spustowe — te, w których ból nie występuje samoistnie. Jest on aktywowany nawet przez lekki uciski.
2. Aktywne punkty spustowe — objawiają się bólem, który pojawia się bez przyczyny i samoistnie, natomiast w wyniku dotyku lub lekkiego ucisku ból ten tylko się pogłębia.

Jak leczyć punkty spustowe?

1. Terapia manualna - polegające na lokalizacji punktów spustowych, a następnie zastosowaniu ruchów rozcierających i uciskających z wykorzystaniem nacisku. Terapię powtarza się wielokrotnie w tym samym punkcie spustowym i jego okolicach, aż terapeuta poczuje, że napięcie i sztywność zostały całkowicie uwolnione. 
2. Piłka do rolowania - ruch i docisk piłki w miejscu lub okolicach punktu spustowego. Jest to autoterapia, którą możemy sami efektywnie wykonać, jeśli nie mamy do dyspozycji fizjoterapeuty. Najczęściej jest to wykonywane poprzez dociskanie piłki pomiędzy ścianą/podłogą a obszarem naszego ciała, w którym zlokalizowane są punkty spustowe. 
3. Wałek do masażu – podobnie jak w przypadku piłki do rolowania, za pomocą wałka masujemy powierzchownie lub głębiej odpowiednie części ciała, aby rozgrzać mięśnie, pobudzić krążenie i „uwolnić” tym samym punkty spustowe.
4. Suche igłowanie - to metoda stosowana przez fizjoterapeutów/terapeutów manualnych w celu leczeniu bólu i problemów ruchowych związanych z mięśniowo-powięziowymi punktami spustowymi. Terapeuta wprowadza cienkie igły do punktów spustowych lub w ich pobliżu. Igły stymulują mięśnie, co powoduje ich kurczenie się lub drganie. Pomaga to złagodzić ból i napięcie mięśniowe. - mówi fizjoterapeuta David Trojan.

Podsumowując, punkty spustowe stanowią istotne zagadnienie w medycynie, zwłaszcza w kontekście terapii bólu i napięcia mięśniowego. Ich odpowiednie rozpoznanie i terapia może przynieść ulgę pacjentom cierpiącym na różnego rodzaju dolegliwości mięśniowo-szkieletowe. Terapia punktów spustowych, wykorzystująca techniki masażu i rozluźniania, może przyczynić się do poprawy komfortu życia oraz jakości funkcjonowania osób dotkniętych problemem punktów spustowych.

Ważne jest również, aby unikać czynników, które mogą nasilać problemy z punktami spustowymi, takich jak złe nawyki posturalne, nadmierna aktywność fizyczna bez odpowiedniego rozgrzewania i rozciągania oraz długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji. Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta i dbanie o higienę snu mogą pomóc w zapobieganiu powstawaniu nowych punktów spustowych i utrzymaniu dobrej kondycji mięśniowo-szkieletowej.

Dodatkowa literatura:

1. Punkty spustowe i łańcuchy mięśniowo-powięziowe w osteopatii i terapii manualnej. - Philip Richter, Eric Hebgen
2. Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe. Diagnostyka, terapia, działanie. - Anno-Rast Heidi